- Rusland heeft een grote landmacht, maar de landen van de NAVO zijn superieur op zee.
- Dat verschil in militaire slagkracht kan de NAVO mogelijk benutten om Rusland ervan te weerhouden na Oekraïne ook andere landen aan te vallen, stellen militaire experts.
- Vooral in de Baltische Zee is Rusland relatief kwetsbaar.
- Lees ook: Poetin moet Rusland in een ‘permanente staat van oorlog’ houden om aan de macht te blijven, volgens een Franse politicologe
ANALYSE – De rivaliteit tussen continentale en maritieme naties bestaat al eeuwen. En vandaag de dag is de zeemacht van de NAVO veel groter dan die van Rusland. Dat is op zich niet vreemd, want Rusland is altijd een continentale macht geweest. De NAVO mag dan wel de oceanen domineren, dat zal niet veel helpen als Russische tanks de Baltische Staten of Polen binnenvallen.
Dus hoe kan de NAVO haar voordeel op zee uitbuiten? Twee Britse militaire experts suggereren dat de NAVO de marine van lidstaten kan inzetten voor psychologische oorlogsvoering tegen Rusland.
Meer specifiek: de zeemacht van de NAVO kan worden ingezet om Moskou af te schrikken, zodat Rusland zijn schaarse middelen besteedt aan het verdedigen van zijn enorme kustlijnen in plaats van aan het binnenvallen van buurlanden.
“Als Rusland wordt gedwongen zich in te zetten voor zijn eigen verdediging in het maritieme domein, moet er meer Russische militaire capaciteit gereserveerd worden voor taken die de NAVO als minder bedreigend beschouwt,” schrijven Sidharth Kaushal en Rene Balletta in een bijdrage voor de Britse denktank Royal United Services Institute.
Voor de Verenigde Staten en Groot-Brittannië is de zee altijd een vriend geweest: een buffer tegen buitenlandse invasies, een route naar internationale suprematie en een manier om ervoor te zorgen dat oorlogen op vreemde bodem worden uitgevochten.
Maar voor Rusland, een land met bijna 38.000 kilometer kustlijn in Europa en Azië, is de zee van oudsher een bron van kwetsbaarheid.
De Russische marine is vooral bedoeld om het moederland te beschermen, het leger te ondersteunen en strategische vuurkracht te leveren, bijvoorbeeld van onderzeeërs met kernraketten. Veel van de kruisraketten die de afgelopen twee jaar Oekraïense steden hebben bestookt, zijn bijvoorbeeld gelanceerd door de Russische Zwarte Zeevloot.
NAVO kan overwicht op zee gebruiken om Rusland onder druk te zetten
Volgens Kaushal en Balletta kan de NAVO de Russische zorgen over zijn kwetsbare kustlijn op verschillende manieren uitbuiten.
Westerse landen kunnen oefeningen houden, kernonderzeeërs dichter bij Rusland stationeren, investeren in drones en hypersonische raketten. Ze kunnen zelfs luchtdoelraketten aan boord van schepen - zoals de Amerikaanse SM-2 en SM-6 - ombouwen tot aanvalswapens gericht op doelen op het land.
Als Rusland zijn leger versterkt om de enorme verliezen van de oorlog in Oekraïne te compenseren, kan het Kremlin zich gedwongen voelen om middelen te besteden aan zeestrijdkrachten in plaats van aan grondtroepen.
"De NAVO kan proberen om Rusland te dwingen een groter gebied langs de kust te verdedigen om zichzelf te beschermen tegen langeafstandsaanvallen. Op die manier kan het westerse bondgenootschap mede bepalen hoe Rusland zijn militaire middelen inzet", aldus de militaire analisten. "De NAVO kan dit voornamelijk op twee manieren bereiken: door zijn aanvalscapaciteit voor langeafstandsaanvallen uit te breiden en door te opereren in nieuwe zones die Rusland historisch gezien niet hoefde te verdedigen."
Hoewel Rusland over een groot arsenaal aan antischipraketten op zee en op het land beschikt, mist het met name zogenoemde ISR-mogelijkheden (intelligence, surveillance en reconnaissance) om verder gelegen doelen op zee te detecteren en raketten daarheen te leiden.
Daar komt bij dat de Russische scheepswerven al op volle toeren draaien. Voor nieuwe schepen kunnen geïmporteerde onderdelen nodig zijn die door westerse sancties worden geblokkeerd.
Ook beperkingen voor het Westen
Het Westen heeft echter ook te maken met beperkingen, erkennen de auteurs van het artikel voor het Royal United Services Institute. Zo kunnen sommige NAVO-leden aan de grens met Rusland - zoals Finland en Noorwegen - beducht zijn om Rusland te provoceren.
Bovendien is er het gegeven dat Rusland van oudsher bang is voor aanvallen door het Westen. Niet voor niets bezit Rusland het grootste kernwapenarsenaal ter wereld. Het aanwakkeren van de angst van het Kremlin voor series kruisraketten die vanuit zee komen aanvliegen, brengt het risico van nucleaire escalatie met zich mee.
Toch kan het lonen voor de NAVO om gebruik te maken van zijn maritieme overwicht. Als het Kremlin de keuze heeft, zou Rusland waarschijnlijk liever middelen spenderen aan de aankoop van tanks voor de oorlog in Oekraïne dan aan oorlogsschepen om de Oostzee te bewaken. De NAVO kan die keuze moeilijker maken.
Michael Peck is auteur gespecialiseerd in defensie.
